Neurologia
Tlenoterapia hiperbaryczna w neurologii
Tlenoterapia hiperbaryczna wspomaga leczenie chorób obwodowego i ośrodkowego układu nerwowego. Hipoksja (niedobór tlenu) oraz niedokrwienie leżą u źródeł bardzo wielu chorób układu nerwowego. Zabiegi w komorze hiperbarycznej odgrywają ogromną rolę w leczeniu tych patologii.
Zwiększona podaż tlenu w komorze hiperbarycznej w przypadku chorób o podłożu neurologicznym:
- redukuje hipoksję,
- poprawia mikrokrążenie,
- zmniejsza obrzęk mózgu,
- stymuluje angiogenezę (proces tworzenia naczyń włosowatych),
- stymuluje neurogenezę (proces powstawania nowych komórek nerwowych),
- redukuje stan zapalny,
- pobudza do życia uśpione rejony i komórki mózgu,
- sprzyja odbudowie bariery krew–mózg (BBB) w przypadku niedokrwienia mózgu.
Zastosowanie HBOT w chorobach neurologicznych
- Udar mózgu: Udary mózgu, zarówno niedokrwienne, jak i krwotoczne, prowadzą do niedotlenienia tkanek mózgu. HBOT może przyspieszyć regenerację, zmniejszając obszar uszkodzeń i poprawiając funkcje neurologiczne. Badania kliniczne wykazują, że pacjenci poddani tlenoterapii hiperbarycznej po udarze wykazują lepsze wyniki w testach neurologicznych i rehabilitacyjnych.
- Traumatyczne uszkodzenia mózgu (TBI): TBI często prowadzi do obrzęku mózgu i niedotlenienia. HBOT może zmniejszyć obrzęk, poprawić natlenienie mózgu i wspomóc procesy naprawcze, co przekłada się na lepsze wyniki rehabilitacji i poprawę jakości życia pacjentów.
- Stwardnienie rozsiane (MS): Stwardnienie rozsiane jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną, w której układ odpornościowy atakuje osłonki mielinowe neuronów. HBOT może łagodzić objawy MS poprzez redukcję stanu zapalnego i poprawę funkcji neurologicznych.
- Cerebral Palsy (MPD): Dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym mogą odnieść korzyści z HBOT, która poprawia natlenienie mózgu i wspiera rozwój nowych połączeń neuronalnych. Badania sugerują, że HBOT może poprawić funkcje motoryczne i kognitywne u tych dzieci.
- Migrena i klasterowy ból głowy: HBOT wykazuje skuteczność w łagodzeniu objawów migreny i klasterowego bólu głowy. Zwiększone dostarczanie tlenu do mózgu może przynieść ulgę pacjentom, zmniejszając częstotliwość i intensywność ataków.
- Choroba Alzheimera i demencję: Wstępne badania sugerują, że HBOT może poprawiać funkcje kognitywne u pacjentów z chorobą Alzheimera i innymi formami demencji poprzez poprawę przepływu krwi w mózgu i zmniejszenie stanów zapalnych.
Zastosowanie HBOT w poszczególnych jednostkach chorobowych na podstawie wybranych badań klinicznych
UDAR MÓZGU
Lekarze stosujący HBOT już od dziesięcioleci obserwują korzystne działanie tlenu podawanego pod ciśnieniem w leczeniu schorzeń mózgu. Dr Shai Efrati z Uniwersytetu w Tel Avivie poddał badaniu 74 osoby po udarze mózgu.
Pacjentów podzielono na dwie grupy. Członkowie pierwszej z nich zostali poddani 40 sesjom HBOT (sesja 90 min, 5 dni w tygodniu) w ciągu 2 miesięcy. Grupa kontrolna nie była poddawana zabiegom HBOT.
Po zakończeniu badania okazało się, że pacjenci z grupy HBOT odnotowali wyraźne postępy w zakresie funkcji neurologicznych: sprawniejsze posługiwanie się mową, poprawa czucia, ustępowanie paraliżu oraz polepszenie ogólnej jakości życia. W grupie kontrolnej nie zaobserwowano żadnych pozytywnych zmian.
MÓZGOWE PORAŻENIE DZIECIĘCE
Badania pacjentów z mózgowym porażeniem dziecięcym przeprowadzono już w 1985 roku w Sao Paulo. 230 osób poddano badaniom i zastosowano leczenie w komorze hiperbarycznej o ciśnieniu 1,5 ATA. Pacjenci odbyli 20 jednogodzinnych sesji. Udowodniono, że u 94,78% pacjentów zmniejszyło się nieprawidłowe, nadmierne napięcie mięśni (spastyczność) o aż 50%.
W późniejszych latach, na II Międzynarodowym Sympozjum „Terapia Hiperbaryczna u Dzieci z Uszkodzeniem Mózgu” przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych na próbie 50 małych pacjentów, których poddano terapii z użyciem HBOT. 30 dzieci cierpiało na spastyczne porażenie mózgowe, 8 pacjentów chorowało na hipotoniczne porażenie mózgowe, 12 na mieszane porażenie mózgowe.
Już po 20 sesjach tlenoterapii hiperbarycznej, trwających 40–50 min, przeprowadzanych raz na dobę w ciśnieniu 1,5–1,7 ATA doszło do poprawy ogólnej funkcji psychomotorycznej u 86% pacjentów.
Progres odnotowano w zakresie: sprawności motorycznej, rozwoju funkcjonalnego, zdolności umysłowej, mowy, zdolności komunikacyjnych
FIBROMIALGIA
W 2018 roku przeprowadzono badanie, które miało na celu zbadanie wpływu tlenoterapii hiperbarycznej o niskim ciśnieniu (HBOT) na psychologiczne aspekty związane z bólem oraz jakość życia u kobiet z fibromialgią (FM).
Było to randomizowane kontrolowane badanie z udziałem 33 kobiet z FM, które podzielono na grupę tlenoterapii hiperbarycznej (HBOTG, n = 17) i grupę kontrolną (CG, n = 16). Grupa HBOTG przeszła 8-tygodniową interwencję (5 sesji tygodniowo). Oceniano zmienne związane z bólem i jakość życia przed (T0) i po zakończeniu badania (T1).
Na T1 grupa HBOTG wykazała poprawę we wszystkich zmiennych związanych z bólem oraz w jakości życia (p < 0,05), podczas gdy grupa kontrolna nie wykazała żadnych popraw. Istotne różnice między grupami w jakości życia zaobserwowano po interwencji (p < 0,05).
Tlenoterapia hiperbaryczna o niskim ciśnieniu jest skuteczna w poprawie psychologicznych aspektów związanych z bólem i jakości życia u kobiet z fibromialgią.
CHOROBA ALZHEIMER’A
Przeprowadzono systematyczne przeszukanie dziewięciu baz danych do 17 listopada 2023 roku w celu znalezienia RCT oceniających wpływ tlenoterapii hiperbarycznej na AD. Główne wyniki obejmowały Mini-Mental State Examination (MMSE), Alzheimer’s Disease Assessment Scale-Cognitive (ADAS-Cog), aktywności dnia codziennego (ADL) oraz zdarzenia niepożądane. Celem badania było ocenić potencjalne korzyści interwencji z zastosowaniem tlenoterapii hiperbarycznej (HBOT) u osób z chorobą Alzheimera (AD) na podstawie istniejących randomizowanych kontrolowanych prób (RCT).
W meta-analizie uwzględniono 11 RCT z udziałem 847 uczestników (433 w grupie badawczej i 414 w grupie kontrolnej). Wszystkie RCT były prowadzone w Chinach i opublikowane w latach 2007-2021. Liczba osób z AD w badaniach wahała się od 43 do 98. Czas trwania leczenia wahał się od 2 tygodni do 6 miesięcy.
Tlenoterapia hiperbaryczna (HBOT) wykazała znaczące korzyści dla pacjentów z chorobą Alzheimera, w tym poprawę funkcji poznawczych (MMSE, ADAS-Cog), zdolności do codziennych aktywności (ADL) oraz zmniejszenie stresu oksydacyjnego (MDA, SOD) i stanu zapalnego (IL-1-β, TGF-β1). Terapia była również bezpieczna, bez znaczących różnic w zdarzeniach niepożądanych między grupami.
Podsumowanie
Tlenoterapia hiperbaryczna przedstawia obiecujące możliwości leczenia różnych chorób neurologicznych. Poprzez poprawę natlenienia tkanek, redukcję stanu zapalnego i wspieranie procesów regeneracyjnych, HBOT może stanowić cenne uzupełnienie tradycyjnych metod leczenia. Chociaż potrzeba dalszych badań, aby w pełni zrozumieć potencjał tej terapii, dotychczasowe wyniki są bardzo zachęcające. Indywidualna ocena pacjenta i ścisła współpraca z zespołem medycznym są kluczowe dla osiągnięcia najlepszych wyników terapeutycznych.